کشورهای جهان از دیرباز بر سر مسائل متعددی به نزاع و رقابت پرداخته‌اند: آب، نفت، طلا، الماس، خاک و سرزمین، رودخانه؛ و حتی بر سر این موارد به جنگ و خونریزی هم پرداخته‌اند؛ اما در عصری که به عصر دانش مشهور است، مورد نزاع جدیدی یافت شده است: شخصیتها و مشاهیر! هر کشوری می‌کوشد شخصیت‌های مشهور را به خود منتسب کند، مثلا همین ابن سینا که ما می‌گوییم ایرانی است، تاجیک‌ها می‌گویند تاجیک است، ازبک‌ها می‌گویند ازبک است و عرب‌ها مدعی عرب بودنش هستند. یا مولوی که ما می‌گوییم ایرانی است، ترکیه‌ای‌ها، ترک می‌دانندش و افغانستانی‌ها نیز او را افغانستانی می‌دانند.
واقعیت کدام است؟ بستگی دارد که ملاک انتساب یک فرد به یک ملت یا فرهنگ را چه بدانیم؟ برخی محل تولد، برخی محل زندگی و برخی محل وفات را ملاک قرار داده‌اند.
برخی از مشاهیری که آنها را ایرانی محسوب می‌کنیم، در ایران امروزی متولد شده و درگذشته‌اند مثلا خیام در نیشابور زاده شد و در همان شهر هم فوت نمود. زکریای رازی هم در ری زاده شد و در همان ری نیز وفات نمود. امام محمد غزالی نیز در توس زاده شد و در همان شهر نیز درگذشت. شمس تبریزی در تبریز زاده شد و در خوی یا تبریز فوت نمود. فردوسی نیز در توس به دنیا امد و در همان شهر نیز به ابدیت پیوست. حافظ و سعدی هم در شیراز به دنیا آمده و در همان شهر هم آسمانی شدند.
اما برخی از مشاهیری که آنها را ایرانی محسوب می‌کنیم، در ایران امروزی متولد نشده‌اند مثلا: ابن سینا، در شهر تاجیک نشین بخارا که در ازبکستان قرار دارد، زاده شده و یا شیخ بهائی در بعلبک لبنان متولد شده است.
اگر محل وفات را ملاک قرار دهیم، درست است که ابن سینا که مقبره‌اش در همدان قرار دارد، ایرانی محسوب خواهد شد اما بسیاری دیگر از مشاهیر، ایرانی محسوب نخواهند شد: مثلا سهروردی در زنجان به دنیا آمد ولی در حلب سوریه به شهادت رسید. خواجه نصیر طوسی در کاظمین، جابر ابن حیان در کوفه، ملاصدرا در بصره و فخر رازی در شهر هرات در گذشته‌اند.
برخی از مشاهیر که آنان را به نام ایرانی می‌شناسیم، در هیچ یک از شهرهای امروزین ایران نه به دنیا آمده‌اند و نه وفات یافته‌اند مثلا: مولوی در در بلخ ولایتی در افغانستان زاده شد و سپس به قونیه در ترکیه رفت و سرانجام در همان شهر درگذشت. ابوریحان بیرونی در شهر کاث در مرز ازبکستان با ترکمنستان زاده شد و در غزنین افغانستان درگذشت. فارابی در دهکدهٔ «وسیج» از ناحیهٔ پاراب در قزاقستان یا پاریاب در افغانستان متولد شد و در دمشق وفات یافت. خواجه عبدالله انصاری در هرات افغانستان متولد شد. محل اقامتش بیشتر در هرات بود و در آنجا نیز وفات یافت. رودکی در روستایی در تاجیکستان به دنیا آمد و در زادگاهش درگذشت. سنایی غزنوی در شهر غزنه افغانستان دیده به‌جهان گشود، و در همان شهر نیز چشم از جهان فروبست. ناصرخسرو در روستای قبادیان در بلخ افغانستان چشم به جهان گشود و در ولایت بدخشان افغانستان فوت نمود. خوارزمی در ازبکستان زاده شد و در عراق به خاک سپرده شد. نظامی گنجوی در شهر گنجه واقع در جمهوری آذربایجان متولد شد و همان شهر نیز در گذشت.
مولوی، ابن سینا، خوارزمی، نظامی گنجوی… حلقه‌هایی هستند که می‌توانند پیوند دهنده ما باشند اما ما این حلقه‌های پیوند دهنده را به تبرهای طلاق دهنده هویتی مبدل ساخته‌ایم و می‌کوشیم هر یک از این بزرگان را به زور به سرزمین جغرافیایی تنگ و کوچک خود محصور کنیم.