Tribun Logo

تنها مردان عرب‌تبار نبودند که سهمی قابل توجه در رشد و گسترش علوم و ادبیات به زبان فارسی داشتند، بلکه در این میان ستاره درخشانی از زنان عرب در صف نخست شاعران پارسی‌گوی نمایان است.

او رابعه بنت کعب القزداری است که آرامگاهش در مزار شریف افغانستان قرار دارد. محل زندگی این بانوی عرب‌تبار که ملقب به مادر شعر پارسی و زین العرب است در بلخ بوده و در دوره حکومت سامانیان می‌زیسته است.

رابعه بنت کعب قُزداری که به رابعه بلخی شناخته شده‌، شاعر پارسی‌گوی نیمه نخست سده چهارم هجری (۹۱۴-۹۴۳میلادی) است، او نه تنها طبق اسناد موجود، نخستین شاعر زن پارسی‌گوی است بلکه جزو نخستین شاعرانی است که به پارسی شعر سروده‌اند و برخی بر این باورند که او پیش از رودکی شعر سروده و در نتیجه احتمالا اولین شاعر به زبان پارسی است.

پدرش کعب قزداری، از عرب‌های خراسان بزرگ و فرمانروای بلخ و سیستان و قندهار و بست بود. از تاریخ ولادت و مرگ رابعه اطلاعات درستی در دست نیست. آنچه قطعی می‌باشد آن است که او همدوره با سامانیان و رودکی بوده و به استناد گفتار عطار نیشابوری با رودکی دیدار و مشاعره داشته‌است.

متاسفانه علیرغم اینکه رودکی، محمد عوفی، ابو سعید ابوالخیر، عطار و عبدالرحمان جامی او را ستوده‌اند در کتب آموزشی عصر نوین هیچ اشاره‌ای به این شاعره نشده است در حالی که درباره شاعر همزمان او یعنی رودکی بسیار نوشته شده است، شاید به این دلیل باشد که هم زن بود و هم عرب!