Tribun Logo

ادعای جلوتر بودن اقتصاد ایران شاهنشاهی از اقتصاد کره جنوبی در حالی ذهن بسیاری را مشغول و مسموم کرده است که نگاهی سریع به آمارهای بانک جهانی چیز دیگری را نشان می‌دهد.

5463HFJ.PNG

تجربه کره جنوبی در ایران درست مطالعه نمی‌شود. واقعیت این است رشد اقتصاد ایران در فاصله ۱۳۵۲تا ۱۳۵۵ محصول افزایش ناگهانی قیمت نفت بود. پول بادآورده نفت می‌تواند در یک پروسه طولانی با تبدیل شدن به ثروت انسانی (از جمله از طریق تحصیلات باکیفیت طی چند نسل) به توسعه بینجامد. این پروسه در مورد چهار کشور عربی همسایه ما بالای ۵۰ سال مداوم جریان داشته است. در این کشورها، طی چند دهه، تزریق پول به جامعه، همراه با آرامش و بدون انقلاب و اغتشاش جریان داشته است و هنوز هم هیچ یک از این ۴ کشور تبدیل به کره جنوبی نشده‌اند.

کره جنوبی بسیار پیش از بالا رفتن ناگهانی قیمت نفت با بهبود کیفت تحصیل و نظم در تولید و نظام پولی و مبارزه با تورم و فساد دولتی و رشوه‌خواری، حرکت بسوی امروز را شروع کرده بود.

افزایش ناگهانی قیمت جهانی نفت، علاوه بر اینکه، موجب کارهای خوبی در ایران شد، موجب جنون خود  بزرگ‌بینی شاه و حتی ملت بزرگوار ما هم شد. عیب اصلی کار هم در کوتاه بودن آن چند ساله منجر به انقلاب بود.

آوردن رقم و جدول در این یادداشت ممکن نیست. اما رشد بدون نفت کره جنوبی در فاصله ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۸ علیرغم اینکه کره جنوبی سهمی از پول مفت نفت نداشت، نزدیک به ۴ برابر بوده است. در همان دوره، اقتصاد ایران دو و نیم برابر شده است. اما (و این "اما"، امای مهمی است) اگر سهم افزایش ناگهانی قیمت جهانی نفت را از اقتصاد ایران در آن دوره کسر کنیم، چیزی از رشد در اقتصاد ایران نمی‌ماند.

این واقعیت در نگاه به میزان صادرات غیرنفتی ایران در سالهای مورد نظر (که اقتصاد ایران در چند سال بزرگ شده و طی یک دوره بسیار کوتاه حتی از کره جنوبی و ... جلو می‌زند) روشنتر می‌شود. در یکی از دو جدول زیر می‌توان دید که بزرگ شدن اقتصاد ایران، همراه است با کاهش صادرات غیرنفتی. یعنی ویرانی پایه غیرنفتی اقتصاد ایران، همزمان با رونق نرخ جهانی نفت اتفاق می‌افتد. آنچه ایران را با ارتکاب انقلاب اسلامی به قهقرا فرستاد، پول بادآورده نفت نبود، توهم تمدن بزرگ تنها فرد تصمیم گیرنده کشور و جهالت ضدامپریالسیتی همزمان جبهه ملی، نهضت آزادی، کمونیست‌ها و حتی نخبگان درباری و دولتی بود.

اگر فاکتور موقتی پول بادآوره نفت در فاصله ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۶ را از معادله حذف کنید، جایی برای تعجب از پیشرفت کره جنوبی و پسرفت ایران باقی نخواهد ماند. در جدول صادرات و واردات، من سال‌های قبل از انقلاب را داخل کادر قرمز قرار داده‌ام.

Capture1-fotor-20240905134812.png