خلاصه فارسي اين مقاله: جنبش اعتراض به تبعيض در آذربايجان كه خود را "جنبش ملي آذربايجان" مينامد، اينك بر سر يك دوراهي است: اين جنبش يا بايستي از ادعاهاي سياسي خود دست بردارد و سياست، بخصوص سياست كلان را به نيروهاي مركزگرا بسپارد و خود را مثل جريانات طرفدار محيط زيست در دهه 1980 در جوامع غربي بعنوان "جنبش تك مسئله اي" تعريف كند، يا بايستي همه خواستها و نارضايتيهاي موجود جامعه را، در دستور كار خود گذاشته و بطور جدي براي ساختن يك جامعه بهتر در سازماندهي اعتراضات مردمي شركت كند. اين جنبش براي انتخاب آلترناتيو دوم، نميتواند منتظر رعايت همه پرينسيپهاي دموكراتيك در جزئيات در همه تظاهراتهاي نامنظم، خودانگيخته و غيرقانوني مواجه با سركوب پليسي در سرتاسر ايران باشد. شعارهاي راسيستي و شعارهاي شاهپرستانه در برخي از نقاط كشور، حوادث مطلوبي از نظر جنبش ملي آذربايجان نيست اما از دست دادن ميدان عمل سياسي همراه با مردم، كمكي به حل بيماري شيوع يافته راسيسم عرب ستيزانه در سايه حاكميت اسلامي و احساسات نوستالژيك نسبت به دوران قبل از انقلاب در سايه اعمال ظلم بيش از حد حاكمان اسلامي، نيست. تحولات ماههاي اخير در رابطه با برگزاري رفراندوم يكجانبه از سوي حكومت اقليم كردستان عراق نشان داد كه ساختار قدرت و بازيهاي سياسي بزرگ در خاورميانه، بسيار پيچيده بوده و اشتباه در محاسبه يا خداي نكرده ماجراجويي، ميتواند به قيمت پرداخت بهاي گزاف از سوي بازيگران سياسي تمام شود. (پايان خلاصه فارسي)
2009 دا ياشيل حركاتين جريان ائتدييي گونلر و او زاماندان گونوموزه قدر گلميش ايللر بويونجا، بير سورون بيزي دوشوندورمه لي ايدي و 7.جي گونونده اولدوغوموز، ايراندا يئني پروتست دالغاسي نين قيزغين ليغيندا، بير داها اؤز آكتوئل لي ييني تحكومله، ياديميزا سالماقدادير.
سورون بو: ايراندا، رئژيمه قارشي، باشقا بؤلگه لردن باشقا گوجلرين اياقلانديغي تقديرده، بيز نه ائتمه لي ييك؟
سوروندا اولان، "بيز" كيميدير؟
"گونئي آذربايجان ميلي حركاتي" كيمي تانييب، تانيتديرديغيميز، دموكراسي، ميللي و بؤلگه سل ايستكلري و ميللي كيمليك دردي اولان بير توپلومسال حركات. بو حركات بير سياسي ايدئولوژي و سياسي اؤرگوت چرچيوه سينه سيغماديغي كيمي، "گونئي آذربايجان تورك ميللتي"ده بو حركتدن چوخ چوخ گئنيش اولماقدادير. بو حركاتين، سياسي، ايدئولوژيكي و اؤرگوتسل بير طيف اولماسيني وورغولاماقدا فايدا واردير.
بيزيم ايراده ميزدن باغيمسيز ثابت فاكتورلار:
40 ايل اؤنجه بشر تاريخينين ان يوكسك درجهده بير كوتله وي ايجماعسيلا يولا دوشوب، اسگي رئژيمي دوشورمكده اوغور قازانان دئوريم، شاه رئژيميني دوشوروركن، اونون يئرينه، هر ديكتاتورلوغون اوزوني آغاردان، بير قارا ايسلامي ايدئولوژيكي رئژيمين اوتورماسيلا سونوچلاندي.
موقاييسه
اينسان ذكاسي نين تانيديغي ان بسيط تانيماق متودو، "موقاييسه"دير. حتي عاليملر، ان موركب سورونلاري آنلاماقدا و آنلاتماقدا، بو متودا باش وورورلار. "ايران ايسلام جمهوريتي" آدلانان رئژيم ده، موقاييسه يولو ايله ديرلنديلير. بو موقاييسه، ده، نه افغانستان، مالزي يا پرو ايله، بلكه ائله 1979 دا دئويريلن، پهلوي رئژيميله اولونور و سؤزسوز كي، پهلوي رئژيمي هم رومانتيزه اولور و هم بوگونكو دوروملا بير موقاييسه ده، اوستونلوك لريني گؤرمك اولور.
سوبئيكتيو/ذهني فاكتور
- بوردا بير اويئكتيو/عئيني بير موقاييسه ده سؤز قونوسو دئير. هر وطنداش ياديندا قالان، اوخودوغو و ان اساسي، ايسته دييي، سئچدييي و آلقيلاديغي بير "پهلوي رئژيمي"ايله بوگونكو ايراني موقاييسه ائدير. باشقا سؤزلرله، رومانتيزه اولموش، اولوب، الدن گئتميش نوستالژيك "خوش گونلر"له و بوگونون آجي رئالليقلاري موقاييسه اولور. بو تكجه ايرانا عاييد دئير. بو حاقدا شوروي نين ايلك ايللرينده 1919-1921 جي ايللرده جريان ائدن وطنداش ساواشيندا كيفايت قدر ثبت اولموش سوسيو-پسيكولوژيك فاكتلار واردير. او ايللرده، بؤلگه لرين تئز-تئز آغلار و قيرميزيلار آراسيندا ال-به-ال اولدوغوندا، هميشه موقاييسه "كئچيب بيتميش زامان" خئرينه اولوردو. بير روس آتالار سؤزو بئله دير: "هاردا ياخشيدير؟ اوردا كي بيز يوخوق!"
پاندول حركتي
اينسان بير فرد و بير توپلوم كيمي، "پاندول حركتي"نه بنزر بير رفتار گؤسترمه سي، سوسيولوقلارا بللي اولان بير رفتار دير. بير راديكالليق دالغاسيندان سونرا بير موحافيظه كارليق و سايير. آوروپادا بيردن بيره باخيرسان، بوتون سياسي خريطه، دومينوواري، قيرميزي اولار و بير نئچه ايل سونرا، موحافيظه كار و ساغ بلوكلار، بوتون آوروپادا، حاكميتلره قاييديريلار.
بو حئسابلا، "شاه رئژيمي" و "ايسلام جمهوريتي" ثنويتيندن باشقا بير قاوارملار تانيميان ايران اهاليسي، 39 ايل ايسلام حاكيميتيندن سونرا، يئنيدن عكس جهتده بير حركته آماده اولماسي، تعجوب دوغورماماليدير. تكرارا نتيجه آلمالي ييق كي، حتي بو ايكي رئژيم هر باخيمدان اوخشار دورمدا اولسايديلار بئله، بو رفتار اولگوسو اساسيندا، شاه رئژيمي ديرلري و شوعارلاري دوغرولتوسوندا بير تمايول صاحيبي اولمالاري، بو قايدايا اويقون بير رفتار ساييلماليدير.
اوبئيكتيو/عئيني فاكتورلار
اينقلابدان سونرا، ايران اهالي سي نين ايكي قات اولدوغو ايللرده، اؤلكه نين ايقتيصادياتي يالنيز بير ياريم قات بؤيوموشدور. بو بلكه اون يا يوز فاكتوردان بيري و او فاكتورلارين آناسي دير. قالان فاكتورلارلا بيرليكده، فاكت بودور كي، ايران اهاليسي بو رئژيم حياتي بويوندا، قولاقلاري ديبينده اسگي سووئت جمهوريتلري آزاد اولوب، كؤرفز اؤلكه لري يئني بير حيات اينشا ائديب و توركيه اهاليسي 3 قات وارلاشاركن، كاسيبلاشيبلار.
سونوچ
ايرانين فارس بؤلگه لرينده، هر بير دئيشيم و هر دئيشيمه دوغرو آتيلان آدديم و وئريلن شوعارلار يوخاريداكي فاكتورلاردان ائتگي لنمه يه بيلميزلر. هم ياشيل حركات و هم بو گونلرين شوعارلاري و هم بو فاصيله ده باش وئرميش اولايلار، بو مودعانين ايثباتي دير. فارس ميللتي آراسيندا حاكيم اولان روحيه ده، اساسن دموكراسي يئرينه، ايقتيصادي فلاكتين آرتماسينا قارشي اعتيراض و فردي آزادليقلار طلبي حاكيمدير. بو جماعت اوچون "دموكراسي" بير لوكس و اساسن، آيدين سانيلان كسيمين دغدغه سي دير. بوردا يارانان پارادوكس گؤز قاباغيندادير. هر دفعه آرياچيليق و آنتي عرب شوعارلاري نين سسلندييي اعتيراض نوماييشلري، فارس مئدياسي و فارس اوپوزيسيون نوماينده لري واسيطه سيله باتي مئدياسيندا ياييملانمادان اؤنجه بير "روتوش" عملياتينا جيددي بير ائحتياج دويولدوغو و بو روتوشون آپاريلديغي گؤرسنير. بئله ليكله، "كوروشون قبري" آدلانان آدرسده، سون درجه راسيستي و ايرتيجاعي حركتلر بئله، آدي چكيلن مئديا طرفيندن روتوش اولدوقدان سونرا، ائله بير يئني فورماتدا تقديم اولور كي، محمدرضا شالگوني كيمي اورتودوكس كمونيستله بهزار كريمي كيمي ايليملي كمونسيت آراسيندا، "كوروش" مراسيميندن مودافيعه اوزره موسابيقه آپاريلير! سون ايللرده، فارس بؤلگه لرينين اعتيراضلاريندا، حاقلي و دوزگون شوعارلارلا ياني-سيرا، آشاغيداكي 3 تمايول ده گؤرسنمكده دير:
- آنتي عرب ليك،
- آرياچيليق و
- پهلوي رئژيميندن مودافيعه،
آنتي عربليك و آرياچيليق، فارسلار، كوردلر و هر هانكي باشقا ميللته قارشي كوللكتيو سوچلاما و دامغالاما قدر چيركين بير ايشدير.
بيز، اؤز ايراده ميزدن آسيلي اولماياراق، بو دوروملا قارشي قارشيياييق. فارس ميللتي نين هزينه وئريب، اعتيراضا قالخماغا حاضير اولان كسيمي بو حالي روزگاردا ايكن، فارس ضياليلاري و مئدياچيلاري، بونلارين بير "رئاكسيا" و كئچيجي اولماسيني ايديعا ائديب، عئيني حالدا روتوش فعاليلرينده چوخ جيددي ايش آپاريرلار. روتوش هم بو اوچ بوياني، اهميتسيزلشديرمك و هابئله زوراكيليق/خشونت ائلمنتي نين اؤرت باسدير ائتمه سي يؤنونده گئدير. قاييداليم مقاله نين ايلك باشيندا اويولدوغو سورويا:
ايراندا، رئژيمه قارشي، باشقا بؤلگه لردن باشقا گوجلرين اياقلانديغي تقديرده، بيز نه ائتمه ليييك؟
بو، يالنيز بوگونون سورونو دئير: 2009 دا دا سورون بو ايدي و گله جك هر بير قالخيشمادا دا اوز-اوزه، باش-باشا گله جه ييميز، دانيلماز بير فاكت و قاچيلماز بير سورون دور. آذربايجان ايكي مؤوقعده دورا بيلر:
بيرينجي مؤوقع: آذربايجان اؤز سورونلاريني چؤزمه يي، تك باشينا قادير اولماسينا ايناناركن، اؤز استراتژي و تاكتيكلريني بليرلنديرير.
ايكينجي مؤوقع: آذربايجان، كومپلكس بير دؤولت گؤجوايله قارشي-قارشي يا دورماسيني گؤروب و بوگونكو دورمدان، گله جكده حاقلاريني آلميش بير دوروما آپاران يول حاقيندا بير يول خريطه سي جيزماليدير.
يوخاريدا ترسيم اولان فارس بؤلگه لري نين تهران رئژمينه قارشي فعال لاشديغي و فارس قووه لري نين مئيدانا گلدي يي هر بير دورومدا، بو ايكي مؤوقعدن ايكي فرقلي سونوچ چيخا بيلر:
بيرينجي مؤوقعه اينانديغميز بير حالدا، آذربايجان، قالان ايران تورپاغيندا نه اولوب باش وئردي ييندن باغيمسيز، اؤز استراتژي و تاكتيكلريني حياتا كئچيرمك پئشينده اولماليدير. بو توتومدان يارانان پروبلئملر آز دئيرلر:
- تاريخي باخيمدان، حتي دموكراتيك اؤلكه لرده، حاكيم رئژيمين صاحيب اولدوغو قودرت، بير بوتون بلوكدور. اونو ياريمچيليق، يالنيز بير بؤلگه ده محدودلاشديرماق و يا يالنيز بير سئچيلميش سينير چرچيوه سينده، يئنمك اولماز. 1356-1357 جي ايللرين ايران اينقيلابيندا دا، پهلوي رئژيمي بير بوتون بلوك كيمي يئنيلدي. عكسينه 1945-1946 ميللي حوكومت و 1358 ده خلق موسلمان حركاتي، آذربايجاندا نه قدر گوجلو اولسالاردا، ايراندا اولان مركزي گوج بلوكو اؤنونده، اؤزلريني قورويا بيلمه ين بير وارليق ايديلار. 2009 دا دا، ياشيل حركاتي يالنيز تهرانا محدود قالماسيلا، پرسپكتيوسيز دورومدا قالدي و يئنيلدي. سون آيلاردا، عيراقين قوزئييينده، كورد يئرلي يؤنتيمي، بغدادلا راضي لاشمادان، بوتون قونشو و دونيا گوجلري نين اوياريلارينا رغمن و اوزون ايللر حاكميت تجروبه لرينه باخمياراق، باغيمسيزليق رفراندومونون عاقيبتي بيرداها گؤستردي كي، اورتا دوغودا، قودرت و دؤولت موعاديله سي، چوخ موركبدير و بو مئيداندا، توم فاكتورلاري حئسابا آلمادان، اؤز گوجونه، يئرسيز گووه نن بير قووه، چوخ آجي سونوچلارا وارا بيلر.
- اگر ايرانين بير بوجاغيندان، مركزي حاكميته ايراده تحميل ائتمك يا اونو يئنمك چتين باش توتان سئواددير، بوتون ايراندا، ايرانين بير حيصه سي (ميثال اوچون اؤلكه نين قوزئي باتيسيندا گونئي آذربايجانين كومپاكت ياشايان 10 مليون تورك اولمادان) موداخيل اولمادان، قودرت موعاديله سي حل اولا بيلر. بو حالدا، تهراندا رئژيم دئيشديييندن سونراكي دورومدا، آذربايجانين دورومو نه اولا بيلر و هانسي يؤنده دئيشه بيلر؟
- ايرانين، بوتون دونيا مئدياسي نين ديقت مركزينه چئوريلدييي حالدا و حاللاردا، اگر آذربايجان اؤز سؤزونو دئمير، اؤز شوعارلاريني وئرمير و اگر بو فورصتلرده دونيا مئدياسيندان دونيايا سسلنمير، نه زامان و هانسي فورصتلرده بو ايشي گؤرمك ايستهيير؟
- دونيادا بير يازيلماميش پرينسيپ واردير: "نوماينده ليك پيرينسيپي" بو اساسدا، مليونلارلا اهاليسي اولان بير توپلومون، آكتيو حيصه سي، دانيشانلاري، يازانلاري و سسلريني قالديرانلاري، سايلارينين آز چوخ اولماسيندان آسيلي اولمادان، او توپلومون نوماينده سي ساييلير. بو اساسدا اگرا 80 مليون اهاليسي اولان ايران اؤلكه سيندن مينلر و حتي يوزلر اينسان، غيري قانوني بير گؤستريده، اؤز سسلريني قالديريرلار، شوعار وئريرلر و قطعنامه قبول ائديرلر، اوتوماتيك اولاراق، بوتون "80 مليون ايران اهاليسي"نين سسي حئساب اولورلار. بو فورصتي قاچيران آذربايجان، دالدان هانسي گوجله و هانسي داشي آتاجاق كي، اؤز سسيني دونيايه دويورا بيلسين؟
- يوخاريدا شرح ائديلن سببلردن، فارس توپلومونون آرياچي، پهلويچي و ايرانچي(ناسيوناليست) خسته ليكدن هلم هلم خيلاص اولاسي دورومدا دئير. اگر بيز فارس توپلوموندان و اونلارين تأثير دايره سينده اولانلارين، بو خسته ليكلردن اوزاق بير سياسي رفتار گؤزله سك، يقين بو گؤزله مك، اوزون چكه جكدير. بو حالدا، اگر آذربايجان اؤز اعتيراضلارينين عيان ائتمه سيني، فارس بؤلگه لريندن ساغلام سياسي شوعارلاين اوجالماسينا مشروط ائتسه، نه زامانسا، بو گؤزل گونون شاهيدي اولماغا اومود بسله مك اولارمي؟
- فرض ائدك كي بوگون هر بير اعتيراض و كوتله وي حركت قالخيشي يولا سالمانين مونوپولو، آذربايجان ميللي حركتينه مخصوصدور. ايراندا سوسيال عدالتسيرليك، ظولم، فقر و اؤزباشيناليغين باش آليب گئتدييي بير دورومدا، اگر بوتون ايراني اعتيراض اياقلاشماسي بورودويو حاللاردا، ميللي حركت، اؤز دموكراتيك شوعارلاريلا، اهالي نين حيس ائتدييي عدالتسيزليك و ا عتيراض دويغولاريني يؤنلنديرمكده، تشبوث گوجونو قوللانمازسا، بو مونوپولون، ميللي حركتين اليندن چيخما ريسكي نه قدر جيديدير؟ و اگر ميللي حركات، بو كوتله وي حركت قالخيشي يولا سالما مونوپولونو، الدن وئريرسه، اونون ايراده سيندن باغيمسيز و اونون پرينسيپلرينه قارشيت، شوعارلارين تبريز، اورمو، اردبيل، زنجان و سايير شهرلريميزين مئيدانلاريندا سسلنمه ريسكي نه قدر آرتير؟ باشقا سؤزله، ميللي حركات، سايير ايرانلا عئيني زاماندا، خيابان و مئيدان حركاتيندان ايمتيناع ائديرسه، بو ايمتيناع، نهايتده، باشقا قووه لرين توپارلانيب، بيزيم اينسانلارين اعتيراضلارينا ايسته ديكلري كيمي ترجومان اولما ريسكي نه قدر آرتير؟ داها دا ساده بير ديلده دئسك: نه غزه نه ... شوعاري، مشهددن و كرمانشاهدان گلركن بيز مئيدانلاري بوش بوراخماميز، باشقا قووه لره، بيزيم بوش قالميش مئيدانلاريميزا، بو شوعارلاري داشيماق، ايمكاني ساغلامازمي؟
بير سوآل: اگر بيز يوخاريدا وصف اولان رئالليقلاري نظره آليب، ايران اولايلاري، دونيا مئدياسينين ديقت مركزينه آلينديغي حاللاردا، مودئرن، دموكراتيك و راسيسمين هر بير تظاهوروندن اوزاق، شوعارلار و ايستكلرله مئيدانا گلسك، ايراندان قالخان سسلرين سيراسينا، دوزگون و دونيادا قبول بولا بيلن، اينسان حاقلاري و سوسيال عدالت طلبينه سس قاتساق، اگر بيزيم سسيميز، موروثي شاهليق اصول ايداره سي، ايرقچي ليق، آرياچيليق و هر جور ناسيوناليسمه قارشي اولورسا، بيز نه لر اودوب و نه لر اودوزوروق؟
-
7 فرقلي سئناريو
ايران ايسلام جمهوريتينه فارس بؤلگه لرينده باشلانميش بير اعتيراض حركاتينا، ميللي حركات، پلانلي شكيلده و اؤز شوعارلاريلا قاتيلمازسا، آشاغيدا حاللار باش وئره بيلر:
- ميللي حركات اؤز شوعارلاريني، سلطنت و آرياچي ليغا قارشي شوعارلار و هابئله رئژيمه قارشي شورعارلارلا، عموم ايران اعتيراض حركاتينا قاتيلير.
- ميللي حركاتدان باغيمسيز اولان قووه لرين تشبوثو و تشكيلاتچيليغي آلتيندا، آذربايجان اعتيراض حركاتينا قوشولور و آزاراق ميللي شوعارلارلا برابر، فارس بؤلگه لرينده اولان اولان شوعارلارينا بنزر توركجه شوعارلار وئريلر.
- ميللي شوعارلارسيز، يالنيز ، فارس بؤلگه لرينده اولان اولان شوعارلارينا بنزر توركجه شوعارلار وئريلر.
- ميللي شوعارلارسيز، يالنيز ، فارس بؤلگه لرينده اولان اولان شوعارلار، فارسجا وئريلر.
- فارسجا رئژيمه اعتيراض شوعارلاريندان علاوه، ايرانچيليق شوعارلاري وئريلر. (جانم فداي...، نه عزه...، جمهوري ايراني)
- فارسجا رئژيمه اعتيراض شوعارلاريندان علاوه، ايرانچيليق و شاهچيليق شوعارلاري وئريلر.
- فارسجا رئژيمه اعتيراض شوعارلاريندان علاوه، ايرانچيليق، شاهچيليق و ميللي حركاتا قارشي شوعارلار وئريلر.
"بير مسئله لي" حركات
1980-جي ايللرده، بوتون باتي اؤلكه لرينده، چئوره چيلر، يالنيز "بير مسئله لي" حركات ايديلار يعني اونلاري (بير حركات كيمي)، وئرگي، سياسي ايدئولوژي يا سوسيال عدالت ماراخلانديرميردي. اونلار دئيرديلر: حاكميت سوسيال دموكراتدا اولا بيلر، موحافيظه كاردا و ليبرال دا. بيز، بو پروسه ده موداخيله ائتميريك و يالنيز، صانديقدان چيخان حوكومتين، چئوره سورونلاريندا دا دويارلي اولماسيني ايستيريك. 1990-جي ايللردن باشلاياراق، بو حركات باشقا سياسي جريانلار كيمي، "چوخ مسئله لي" سياسي جريانلار يعني همان سياسي پارتيالارا چئوريلديلر.
گونئي آذربايجاندا، حركات كيمي مؤوجود اولان، "ميللي حركات"، اؤز قراريني وئرمه ليدير. اگر بو حركات ايستير "بير مسئله لي حركات" كيمي، يالنيز ميللي حاقلار و بونونلار باغلي اولان تبعيضلره قارشي موجاديله وئرسين، اوندا، بو حركات باخيميدان، دينچيلر، شاهچيلار، ليراللار، موحافيظه كارلار، خالق موجاهيدلري، كمونيستلر و ها هانكي باشقا بير سياسي جريانين، اقتيداردا اولماسيندان، باغيمسيز اولاراق، ميللي تبعيضه قارشي سياسي و كولتورل دايانيشمادا اولماليدير.
بير وطنداش كيمي، من فيكر آزادليغيمدان يارارلانيب، دئمك ايستيرم كي، يوخاريدا كي 7 فرقلي سئناريودان، 1-جي آلترناتيودن سونرا، بوتون آلترناتيولر بيزي اوچوروما آپارير. ميللي حركات يالنيز بير كامو اويو/ايجتيماعي فيكير فورمالاشديران سياسي حركت و لوببي چيليك قوروپو كيمي ده فورمالاشيب و اؤز ايستكلريني "موطاليبه مئحورليك" پرينسيپي اساسيندا، بوتون سياسي قوه لره تأثير قويماق آماجيلا، آرايا قويا بيلر. منجه گرك ميللي حركت "چوخ مسئله لي" بير حركات ايديعاسيندا اولسون و بو ايديعاسينا ياراشان بير سويه ده داورانسين. ايران كيمي يئرده، "بير مسئله لي" حركت حتي بير ياشيلليق آلانينين سالينماسي يا بير اوشاق باغچاسي آچماقدا دا، اوغورسوز قالا بيلر. گونئي آذربايجان ميللي حركاتي گرك اينسان حاقلاري، چئوره چيليك و ميللي حاقلاردان علاوه، ايقتصادي بؤحران، سوسيال عدالتسيزليك، دموكراسي، قادينلارين حاقلاري، ديني آزينليقلارين حاقلاري، بؤلگه ده باريش، بؤلگه يه اينقيلاب و ترور صادير ائتمه يه قارشي دورماق كيمي، آذربايجان توپلومونون بوتون سورونلارينين چاووشي اولسون. اگر بو سورونلارا و اونلارلا باغلي اولان عاجيل شوعارلارا بوگون صاحيب چيخمازسا، مئيدان هميشه بوش دوران دئير. سياست مئيداني حتي غيري دموكراتيك اؤلكه لرده، هم ده، بير رقابت مئيدانيدير. بير مئيداني بير قووه بوش بوراخيرسا، او بوشلوغو دولدورماغا، سياسي قووه تاپيلاجاقدير. او حالدا، يوخاريدا كي سئناريولارين، بيرينجيسي يوخ، او بيريلري محقق اولماق شانسي تاپاجاقلار.
2009-دا ياشيل حركاتين سهولري
ياشيل حركات هله بير اعتيراض حركاتي اولماميش، ميرحسين موسوي و مهدي كروبي نين سئچگي كامپانياسي دؤورينده، متفرعين، نوكيسه اورتا طبقه يه باغلي بير باخيشا صاحيب ايدي. مير حسين موسوي حتي ناشيرلرين، حاقلاريندان بول بول دانيشديغي حالدا، كاسيبلار، حاشيهنشينلر، ائوسيزلر، ايشسيزلر وماعاشلاريني آلا بيلمه ين ايشچيلرين حقوقلاريندان جيدي بير سؤز دانيشمادي. بوگون ده، ايراندا "ايصلاحاتچي" تانينان سياسي جريان، ايرانين 50 شهرينده جرياندا اولان آجلارين و حاشيه نشينلرين حركاتيندان گؤره بيلديكلري، خشونت و قانونسولوقلاردير. ميللي حركات بو خطاني، ائتمه مه ليدير. سوسيال عدالتسيزليك و ميللي عدالتسيزليك، بير-بيريله قول قولا اولان بيزيم اينسانيميزي كونجه ديريين، سورونلاردير. ميللي حركات، اؤز كؤكلرينه، اؤز توپلومونا، صاحيب چيخماليدير. سون 39 ايلده، ايران اهاليسي 2 قات اولدوغو حالدا، اؤلكه نين ايقتيصادياتي يالنير بير ياريم قات بؤيوموشدور. بو، يعني توپلومون جيدي درجه ده كاسيبلاشماسي. بو بير دانيلماز فاكت دير و لوكس بير مسئله دئير. اؤزلليكله بو كاسيبلاشما، ميلياردليق رانتلار و عمومي سيستمدن ميلياردليق اوغولوقلارلا چين-چيينه جريان ائتميشدير. بو گون بو فاجيعه لرين قوربانلاري، بو فاكتلاري هرگون مئديادا گؤرن چاره سيز اينسانلار ايقداديرلار. اونلار اؤز دوغال و اينساني حاقلاريني باغيريرلار. بو بير تملدير. شاهچيليق، آرياچيليق و آنتي عرب شوعارلار بوگونكو سويه سينده، حاكيم رئژيمه آغيز ايمك و آجيق وئرمك كيمي ده يوروملانا بيلر.
نوماينده ليك پرينسيپي
سئچگيلر و رفراندوملاردا، دموكراتيك سس وئرمه حاقي اويقولانير. خالق اياقلانمالاري، اؤزلليكله، دموكراتيك سئچگيلردن يوخسون، غيري دموكراتيك توپلوملاردا، پرينسيپ باشقادير. بو حاللاردا، بير مليونلوق شهرين اهاليسينين فيكري مين نفرليك بير كيچيك آكتيو اعتيراض ائدنلر طرفيندن آرايا قويولور. بوگون بوتون ايراندا، 50 شهرده بلكه توپلام 100 مين نفر اعتيراظلارا قاتيلان وار. آمما بو 100 مين نفر، "ايران"ين سسي و ايران وطنداشلارينين سسي حئساب اولونور. دوغرودور، ائنينده-سونوندا، بير رفراندوم يا بير مؤسسان مجليسي سئچگيسي، يئني بير دوزنه لئقال/قانوني ايستاتوس وئره جكدير. آمما اوزن سورهدن سونرا باشا توتا بيلن رفراندوم/مؤسسان مجليسي، بوگوندن يارانماغا باشلاميش، بوگونكو اعتيراض شوعارلارينين گوجلو تپگيسي آلتيندا فورمالاشان، كامو اويو/عمومي فيكير و سؤيلم تملينده، نتيجه لنه جكدير. 1356-1357 اينقيلابيدا بئله اولدو. ميثال اوچون اردبيل كيمي شهرده، ايلك اعتيراضچيلارين سايي 200 نفر اولدوغو حالدا، 1358-جي ايلين 12 فروردين رفراندوم تاريخينه گلديكده، ياريم مليوندان آرتيق اهاليسي اولان اردبيلده آلينان نتيجه، همن 200 نفرين ايراده سي يؤنونده ايدي.
باشقا سؤزله، بوگون اعتيراض نومايششلرينده سسلنن شوعارلار، صاباحكي دوروموموزون، فورمالاشماسيندا، سونسوز بير درجه ده اهميت داشايير. بوگون سوسان شهرلر، ميللتلر، قوروپلار و سياسي آخيملارين نوماينده لري، اياقدا و سوكاكدا/خيابانلارد و مئيدانلاردا اولانلار حئساب اولونورلار.
اگر آذربايجان، اوزو چيخيب، اؤز شوعارلاريني وئرمزسه، ايرانين دؤرد بير يانيندا، اياقدا اولانلارين شوعارلاريني و ايراده لريني و نامعين بير گله جه يه قدر، اونلاري ازونه نوماينده قبول ائتميش اولور.